O Jostein Gaarder και τα Πλάσματα της Φαντασίας του, του Δημήτρη Μαραντίδη

Τη δεκαετία του ‘90 ένας ανερχόμενος Νορβηγός συγγραφέας έκανε την εμφάνιση του. Το όνομα του ήταν Jostein Gaarder.

Ο Gaarder  έγινε στην αρχή γνωστός με το μυθιστόρημα «Ο Κόσμος της Σοφίας».  Ασχολήθηκε κυρίως με το φανταστικό μυθιστόρημα με έντονες αυτοαναφορικές τάσεις. Τα έργα του διέπονται από έντονο μυστήριο, περίεργη πλοκή και έντονη φιλοσοφική αναζήτηση.  Οι ήρωες του Gaarder είναι κι εκείνοι αναζητητές της Αλήθειας. Νάνοι που εμφανίζονται και εξαφανίζονται στο Μυστήριο της Τράπουλας , η Σοφία που ψάχνει να βρει την δική της Αλήθεια μέσα από μια παράλογη ιστορία, η Μανίνα Πανίνα που είναι η Κόρη του Διευθυντή του Τσίρκου, ο Πέτερ η μικρή Αράχνη  που φτιάχνει μανιωδώς μέσα στο μυαλό αμέτρητες  ιστορίες αλλά πάντα κάτι πιο σημαντικό του ξεφεύγει, ένας άγγελος που εμφανίζεται σε ένα κορίτσι λίγο πριν πεθάνει, τα Τραπουλόχαρτα του Φρόντε που μια μέρα ξαφνικά ξεπήδησαν από το μυαλό του και πήραν την δική τους ζωή, ο Μπαλαντέρ που βάζει συνεχώς ερωτήματα , Το Κορίτσι με τα Πορτοκάλια που μοιράζεται σε δύο κόσμους.

Ο Gaarder γράφει ιστορίες για μεγάλους με ένα πρωτόγνωρο τρόπο, οι ιστορίες του δεν είναι παιδικές αλλά τις περιτυλίγει μια ομίχλη παιδικής φαντασίας. Ο τρόπος που γράφει είναι ευρηματικός θέτοντας συνέχεια ερωτήματα, για το νόημα του ανθρώπου πάνω στη γη, τη ζωή , το θάνατο. Θέτει συχνά ερωτήματα με έναν τρόπο που κάνει ένα παιδί , με τρόπο που συνήθως ρωτάνε τα παιδιά αλλά συγχρόνως απαντάει με τρόπο που δεν συνηθίζουν οι μεγάλοι. Τους ήρωες του Gaarder μοιάζει πάντα να τους ξεφεύγει κάτι, είναι αυτό το κάτι που κάνει τη ζωή μη ολοκληρωμένη ,είναι ο λόγος που υφίστανται. Οι ήρωες του δεν είναι ποτέ συνηθισμένοι γιατί  ποτέ κάποιος δεν είναι συνηθισμένος που νιώθει πως δεν γνωρίζει ποιος πραγματικά είναι.

Ο συγγραφέας σαν τον Μπαλαντέρ του Μυστηρίου της Τράπουλας ψάχνει ο ίδιος να απαντήσει στα ερωτήματα του μέσα από το γράψιμο του.  Τα πλάσματα της φαντασίας του ξεπηδούν μέσα από το κεφάλι του και ψάχνουν τα μυστικά μόνα τους. «Το μυαλό είναι φτιαγμένο για να δημιουργεί ιστορίες.» λέει ο Gaarder κάποια στιγμή  σε μια συνέντευξη του. « Είμαστε πλάσματα  της φαντασίας του Φρόντε. Αλλά τα πλάσματα αυτά μια μέρα ζωντάνεψαν και ξέφυγαν από το μυαλό του κυρίου τους. Αδύνατον, σαν τον ήλιο και το φεγγάρι. Αλλά και ήλιος και το φεγγάρι είναι αλήθεια.» απαντάει ο Μπαλαντέρ στο Μυστήριο της Τράπουλας.

Είναι αλήθεια, το μυαλό είναι φτιαγμένο για να δημιουργεί ιστορίες αλλά οι ιστορίες αυτές δεν μας ανήκουν αποκλειστικά. Είναι υπαρκτές σαν τον ήλιο και το φεγγάρι. O Gaarder αποστασιοποιείται από όλες αυτές τις δικές του ιστορίες  σχεδόν σε όλα του τα βιβλία. Μα πως μπορεί ένας συγγραφέας να κάνει κάτι τέτοιο; Είναι άραγε δυνατό;  Ο συγγραφέας θέλει και δεν θέλει να του ανήκουν οι ήρωες του,  θέλει και δεν θέλει να είναι ο ίδιος οι ήρωες του. Οι ήρωες παίρνουν τη δική τους ζωή, κατακτούν την αλήθεια τους μόνοι τους, τα ερωτήματα παύουν να είναι προσωπικά. Σχεδόν σε όλα τα έργα του συγγραφέα επιβάλλεται ο θάνατος, όχι απαραίτητα σαν δυσάρεστο γεγονός, ούτε σαν μοίρα της ανθρώπινης φύσης και της φύσεως όλων των πραγμάτων αλλά σαν μια τετελεσμένη φιλοσοφική διαπίστωση, μια φιλοσοφική αλήθεια. Οι ήρωες δεν του ανήκουν πια γιατί είναι καταδικασμένοι σε θάνατο, ένα εκπληκτικό γεγονός που τους απελευθερώνει κατά τον Gaarder για να απελευθερώσει την αλήθεια αυτή καθεαυτή.

πηγή:  http://www.literature.gr/o-jostein-gaarder-ke-ta-plasmata-tis-fantasias-tou-tou-dimitri-marantidi/